Rak szyjki macicy jest w skali świata czwartym pod względem częstości występowania nowotworem u kobiet. Rocznie zapada na niego około 570 tysięcy kobiet, z których około 60% umiera. Wczesny rak zazwyczaj nie daje żadnych objawów, dlatego tak bardzo ważne jest regularne, co najmniej co 3 lata, wykonywanie badania cytologicznego. Szczepienie przeciwko HPV zmniejsza ryzyko infekcji wirusem o ponad 75%.
Czynniki ryzyka
- infekcje wirusem brodawczaka ludzkiego (HPV)
- wiek (zachorowalność zwiększa się wraz z wiekiem, szczyt zachorowań przypada pomiędzy 45 a 55 rokiem życia)
- wczesne rozpoczęcie życia seksualnego
- duża liczba partnerów seksualnych
- duża liczba porodów
- niski status społeczny i ekonomiczny
- palenie papierosów
- stwierdzona wcześniej zmiana patologiczna w badaniu cytologicznym
- partnerzy seksualnie niemonogamiczni, z infekcją HPV (ryzyko zachorowania wzrasta 20-krotnie)
Dla kogo?
Od 1 lipca 2025 r. kobiety mogą skorzystać z nowego programu profilaktyki raka szyjki macicy w ramach NFZ.
- Jest on dla kobiet w wieku 25-64 lata.
- Do udziału w programie nie jest potrzebne skierowania.
- Wystarczy zgłosić się do poradni, która wykonuje takie badania.
Dwa rodzaje badań przesiewowych
Schemat tradycyjny:
- klasyczna cytologia,
- wykonywana co 3 lata.
Schemat nowy:
- polega na wykonaniu testu HPV HR z genotypowaniem, który wykrywa DNA lub RNA wirusa brodawczaka ludzkiego (HPV) o wysokim ryzyku onkogennym w wymazie z szyjki macicy,
- jest wykonywany co 5 lat,
- jeśli wynik testu HPV HR jest dodatni, z tego samego pobranego materiału wykonuje się dodatkowo cytologię na podłożu płynnym (LBC).
Co warto wiedzieć o nowej metodzie?
Test HPV HR z genotypowaniem to badanie molekularne, które wykrywa DNA lub RNA wirusa brodawczaka ludzkiego (HPV) o wysokim ryzyku wywoływania raka szyjki macicy. Materiał do badania pobiera się wymazem z szyjki macicy.
Cytologia płynna (LBC) wykonywana będzie tylko wtedy, gdy wynik testu HPV HR jest dodatni. Co ważne – nie trzeba wtedy ponownie pobierać wymazu, bo wykorzystuje się materiał z tego samego pobrania.
Zakres i częstotliwość badań będzie zależał od wyników testów.
Jak działa program?
- Jeśli wynik badania będzie ujemny – lekarz zaleci ponowne badanie profilaktyczne po upływie 3 lub 5 lat, w uzasadnionych przypadkach po upływie 12 miesięcy.
- Jeżeli wynik testu HPV HR będzie dodatni – z tego samego materiału będzie wykonana cytologia płynna (LBC). Jeśli jej wynik będzie prawidłowy, lekarz zaleci ponowne badanie profilaktyczne po upływie 12 miesięcy.
- Jeśli w wyniku badania zostaną stwierdzone zmiany o charakterze dysplastycznym – lekarz ginekolog skieruje pacjentkę na dalszą diagnostykę, tj. badanie kolposkopowe lub badanie kolposkopowe z pobraniem wycinka do badania histopatologicznego. W przypadku rozpoznania raka szyjki macicy lub innego schorzenia – pacjentka będzie skierowana do leczenia specjalistycznego lub na dalszą diagnostykę.
Kto i gdzie realizuje program?
Każda poradnia położniczo-ginekologiczna, która ma podpisaną umowę z NFZ.
Wybrane poradnie POZ, które podpisały umowę z NFZ na świadczenia położnej POZ w programie profilaktyki raka szyjki macicy.
Wykaz placówek: Wyszukiwarka NFZ dla terenu całej Polski