Miasta partnerskie

Nazwa polska: Wielki Szarysz
Państwo: Słowacja
Kraj: Preszowski
Położenie: 49° 02′ 18” N, 21° 11′ 30” E
Wysokość: 269 m. n.p.m.
Powierzchnia: 25,730 km²
Populacja: 5404 (stan na 2011 rok)
Kod pocztowy: 082 21
Numer kierunkowy: 00 421-051

Mestský úrad Veľký Šariš

Nám. sv. Jakuba 1
082 21 Veľký Šariš
Slovak Republic

Miasto Wielki Szarysz liczy ok. 5000 mieszkańców i jest jednym z najmłodszych miast na Słowacji. Prawa miejskie uzyskało ponownie 1 stycznia 1989. Położone jest po obu stronach rzeki Torysa w pobliżu Preszowa, które jest centralnym miastem regionu. Przez miasto przebiega droga krajowa, która wiedzie od Koszyc przez Preszów, Starą Lubownie aż do granicy Polski.

Pierwsza pisemna wzmianka o Wielkim Szarisie pochodzi z roku 1217. Prawa miejskie zostały mu nadane przez Andrzeja III w 1299 roku. Następnie z dwoma innymi miastami leżącymi nad rzeką Torys, Preszowem oraz Sabinowem, Wielki Szarsz utworzył Ligę trzech miast Torysowych. W latach 1320-35 uzyskało dodatkowe przywileje i stało się miastem królewskim.

Jednym z ciekawszych miejsc Wielkiego Szarysza są ruiny zamku zlokalizowanego na miejscowym wzgórzu na wysokości 570 m. n.p.m., które jest nie tylko miejscem wypoczynku czy turystycznych wycieczek, ale wcześniej było również centrum kultury narodowej.

Do historycznych skarbów miasta należy XIII wieczny, obecnie zrekonstruowany wczesnogotycki kościół Św. Jakuba, leżący w centrum miasta i górujący nad nowo wybudowanym miejskim placem. Znajduje się w nim portret, który według historyków przedstawia postać Beli IV, podczas, którego panowania kościół został wybudowany.

Miasto rozwijało się w cieniu Zamku Szaryskiego i wraz z jego upadkiem zaczęło tracić na znaczeniu. Miasteczko jest siedzibą słynnego browaru, usytuowanego na północnym skraju miejscowości. Zarówno na zamku jak i w Wielkim Szaryszu piwo warzyło się już w średniowieczu. W zapiskach cechowych pod rokiem 1506 można odnaleźć informację, iż piwowarstwo cieszyło się w Szaryszu specjalnymi przywilejami.

W XVI i XVII wieku aż 73 domostwa posiadały prawo do warzenia piwa, dopiero pożar z 1720 położył kres rozwojowi tak browarnictwa jak i całego miasta. W 1782 roku zlikwidowano cechy, z czego skorzystało browarnictwo szaryskie. Założono wówczas nowoczesną spółkę i zakład piwowarski, który po początkowych sukcesach musiał ulec w walce z konkurencją z Koszyc. W 1967 roku reaktywowano zakłady piwowarskie, które obecnie należą do koncernu SABMiller.

Aktualnie miejska gospodarka oparta jest na małych i większych prywatnych spółkach. Od 2001 roku działa miejskie muzeum i galeria, która została założona w odnowionym gminnym centrum. Życie sportowe skoncentrowane jest w zespole TJ Slavoj, gdzie działają sekcje: hokeju na lodzie, tenisa, narciarska i szachowa wraz z głównym budynkiem kompleksu, kręgielnią z sześcioma torami.

Miasto Wielki Szarysz posiada ogromny potencjał dla rozwoju turystyki, nie tylko z powodu dobrej lokalizacji, ale także z racji dysponowania wieloma obiektami kulturalnymi i miejscami koncentracji ruchu turystycznego.

Nazwa polska: Nyirtelek
Państwo: Węgry
Komitat: Szabolcs-Szatmár-Bereg
Powiat: Nyíregyháza
Powierzchnia: 67,92 km²
Populacja: 7001
Położenie: 48°01′ N, 21°38′ E
Kod pocztowy: 4461
Numer kierunkowy: 42

Polgármesteri Hivatal

Nyírtelek, 4461
Petőfi Sándor u. 28.
Hungary

Nyírtelek położone jest w centralnej części województwa Szabolcs-Szatmar-Bereg (zachodniej części wysoczyzny Nyírség), 10 km na północny-zachód od Nyiregyhaza. Do miejscowości prowadzi trasa 38 – łącząca Nyíregyháza z Bodrogkisfalud – oraz linia kolejowa łącząca stolicę powiatu z miasteczkiem Tokaj oraz Szerencs.

Na terenie osiedla znaleziono ślady osadnictwa sprzed 6000 lat, ale pierwsze pisemne wzmianki pochodzą z 1213 roku. Miejscowość o nazwie „Kiral” później wspomina się jako „Kiralytelek” i dopiero w 1952 zmieniono kilkusetletnią nazwę na Nyirtelek.

W 1618 stała się włością zamku tokajskiego, który następnie został podarowany rodzinie Bathorych. W latach późniejszych wieś była posiadłością rodziny Bethlen, Lónyai i Csaky. Najazd turecki przyniósł spustoszenie osiedla. Na początku XVIII wieku dostało się ono w ręce rodziny Dessewffy, której działalność przyniosła dalszy jego rozwój.

Do majątku Kiralytelek sprowadzono osiedleńców z północy i zamieniono go w gospodarstwo wzorcowe. W 1820 wybudowano zamek, później w 1879 neogotycki rzymsko-katolicki kościół im. Św. Anny, której lipcowy odpust to największe święto wsi.

Oprócz regularnej sieci ulic, inną cechą charakterystyczną osiedla jest to, że należy do niego 14 mniejszych peryferyjnych dzielnic. Jako wynik rozwoju w ciągu ostatnich dziesięcioleci jak również gospodarczo-kulturalnej roli spełnianej przez wieś 10 lipca 2005 roku uzyskało ono rangę miasta.

Nazwa polska: Rakoszyno
Nazwa: Ракошино (ukr.), Beregrákos (węg.)
Kraj: Ukraina
Rejon: Mukaczewski
Położenie: 48° 27′ 51” N, 22° 35′ 51″ E
Wysokość: 113 m. n.p.m.
Powierzchnia: 25,730 km²
Populacja: 3280 (stan na 2001 rok)
Kod pocztowy: 89620
Numer kierunkowy: 00380 3131
Strefa czasowa: UTC+2, UTC+3 (latem)

Gmina na Ukrainie w rejonie mukaczewskim obwodu zakarpackiego. Położona jest 7 km od Mukaczewa na drodze Kijów – Czop. Jednostka administracyjna liczy około 8 tys. mieszkańców a sama wieś Rakoszyno – 3280 osób z czego 40% stanowią Węgry. Wieś ciągnie się wzdłuż drogi przez 4 km.

Pierwsza wzmianka pochodzi z 1332 roku. W ciągu stuleci obszar ten wchodził skład kilku różnych państw. Należał do imperium Habsburgów, czasami do Transylwanii. W 1657 roku teren ten podbili Polacy a następnie Węgrzy.

W 1920 roku na podstawie traktatu z Trianon pomiędzy Węgrami a państwami Ententy rejon Rakoszyna został przekazany Czechosłowacji. Podczas II wojny światowej, po najechaniu przez Armię Czerwoną rozpoczęły się czystki na węgierskiej ludności. Pod koniec 1944 roku  deportowano ponad 1900 Węgrów – około 200-tu zamknięto w gułagu, ponad 70-ciu zamordowano. Od tego czasu Gmina Rakoszyno należała do Związku Radzieckiego. Po jego rozpadzie w 1991 roku weszła w skład Ukrainy.

Przemysł to głównie rolnictwo. Teren gminy pokryty jest licznymi winnicami. Powstaje tutaj słynne zakarpackie wino, które zdobyło nawet kosmos – było chętnie zabierane przez radzieckich astronautów.

W 1844 roku wybudowano kościół kalwiński, który został gruntownie odrestaurowany w 1981 roku. W Rakoszynie, w 1885 roku urodził sie słynny węgierski przedwojenny aktor Salamon Béla (Saly Béla).